راهنمای جامع تحصیل در مدارس آلمان

تحصیل در مدارس آلمان به‌واسطۀ نظام آموزشی باکیفیت و تنوع در سبک‌های آموزش برای بسیاری از دانش‌آموزان بین‌المللی جذاب است. تحصیل در مدارس دولتی آلمان در بسیاری از ایالت‌ها رایگان بوده و تنها هزینه‌های جانبی محدودی در نظر گرفته می‌شود. در مقابل، مدارس شبانه‌روزی یا خصوصی آلمان، بسته به نوع خدماتشان دارای شهریه و هزینه‌های جانبی مختلف هستند. همچنین، برخی مدارس به‌ویژه در مقطع دبیرستان، امکان دسترسی به بورسیه‌های آموزشی را فراهم می‌سازند. علاقه‌مندان به ادامۀ تحصیل در مقطع دبیرستان در آلمان، لازم است ضمن بررسی شرایط ویزای دانش‌آموزی، از الزامات و مراحل پذیرش در مدارس آلمان مطلع شوند. آشنایی با شرایط پذیرش در مدارس آلمانی، انواع مدارس مقاطع تحصیلی، هزینه‌های تحصیل و زندگی در دوره دبیرستان و قوانین و مقررات اخذ ویزای دانش‌آموزی آلمان، گامی اساسی در فرایند  تحصیلی دانش‌آموزان است. در ادامه، به مهم‌ترین جنبه‌های سیستم آموزشی آلمان پرداخته می‌شود. تا پایان این مقاله با ما باشید.

 

با یک مشاوره رایگان و حرفه‌ای، بهترین مسیر تحصیلی در خارج از کشور را انتخاب نمایید. فرم رایگان ارزیابی را اکنون پر کنید.

ساختار کلی نظام آموزشی مدارس آلمان

نظام آموزشی آلمان بر مبنای فدرالیسم استوار است. طبق قانون اساسی آلمان، ایالت‌ها (Länder) مسئول اصلی تدوین و اجرای سیاست‌های آموزشی‌اند. اکثر مدارس دولتی از سوی دولت‌های ایالتی و شهرداری‌ها تأمین بودجه می‌شوند. مدارس خصوصی در آلمان نیز زیر نظر دولت و ایالت‌ها فعالیت می‌کنند و باید استانداردهای آموزشی تعیین‌شده را رعایت کنند. سیستم آموزشی مدارس آلمان از سنین پایین تا مقطع متوسطه شامل مراحل مختلفی است که در ادامه بیان می شود:

1. مهدکودک (Kindergarten) و پیش‌دبستانی  (Vorschule)

عموماً کودکان آلمانی از ۳ تا ۶ سالگی به مهدکودک می‌روند. حضور در مهدکودک اجباری نیست؛ اما بخش مهمی از روند آماده‌سازی کودکان برای ورود به مدرسه محسوب می‌شود. برخی ایالت‌ها پیش‌دبستانی (Vorschule) را پیش از ورود به مدرسه ابتدایی ارائه می‌دهند تا کودکان با مهارت‌های پایه‌ای همچون زبان و مهارت‌های اجتماعی آشنا شوند.

۲. مدرسه ابتدایی (Grundschule)

دوره ابتدایی معمولاً ۴ سال (از سن ۶ تا ۱۰ سالگی) است. در برخی ایالت‌ها، دوره ابتدایی ممکن است تا کلاس ۶ ادامه یابد. محتوای آموزشی در این مقطع بر مهارت‌های پایه‌ای خواندن، نوشتن، حساب و پرورش توانایی‌های اجتماعی و فرهنگی متمرکز است.

۳. مرحله اول متوسطه (Sekundarstufe I)

پس از پایان مدرسه ابتدایی، دانش‌آموزان بسته به عملکرد تحصیلی و تصمیم والدین و معلمان وارد یکی از انواع مدارس زیر می‌شوند:

• هاپت‌اشوله (Hauptschule): تا کلاس ۹ یا ۱۰ ادامه دارد و بیشتر مناسب دانش‌آموزانی است که علاقه‌مند به یادگیری مهارت‌های عملی و ورود زودتر به بازار کار هستند. دانش‌آموزان تا 15 سالگی در این مدارس تحصیل می‌کنند و درعین‌حال، امکان تمدید یک‌ساله برای کسب مدرک Realschule را دارند. حدود 2000 مدرسه Hauptschule در سراسر آلمان فعالیت دارند.
• رئال‌اشوله (Realschule): معمولاً تا کلاس ۱۰ ادامه دارد و با تأکید بر دروس نظری و عملی، دانش‌آموز را برای دوره‌های آموزشی حرفه‌ای یا ورود به مقاطع تحصیلی تکمیلی آماده می‌کند. مدارس Realschule دانش‌آموزان را با ترکیب آموزش‌های حرفه‌ای (مثلاً در تجارت) و آموزش‌های آکادمیک مربوطه برای طیف وسیع‌تری از عملکردهای تخصصی آماده می‌کنند. دانش‌آموزان تا 16 سالگی در این مدارس تحصیل می‌کنند و سپس می‌توانند به مدرسه Gymnasium منتقل شوند یا به تحصیلات فنی حرفه‌ای خود ادامه دهند. در حدود 1800 مدرسه Realschule در آلمان وجود دارد.
• گیمنازیوم (Gymnasium): یکی از مسیرهای تحصیلی آکادمیک‌تر است و معمولاً تا کلاس ۱۲ یا ۱۳ ادامه می‌یابد. اتمام موفق این دوره منجر به دیپلم ابیتور (Abitur) می‌شود که شرط ورود به دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی است. این نوع مدرسه برای دانش‌آموزان با عملکرد بالا طراحی شده است. این دانش‌آموزان تا 18 سالگی به‌صورت تمام‌وقت تحصیل می‌‌نمایند. در سراسر آلمان، بیش از 3200 مدرسه Gymnasium وجود دارد.
• گِزامت‌اشوله (Gesamtschule): نوعی مدرسه‌ جامع است که مسیرها و سطوح مختلف تحصیلی (Hauptschule، Realschule، Gymnasium) را در یک ساختار واحد ارائه می‌دهد. امکان تغییر بین مسیرهای تحصیلی درون این مدرسه، با توجه به عملکرد دانش‌آموزان، ساده‌تر است. در برخی از ایالت‌ها، ممکن است آن‌ها را با عناوینی همچون Mittelschule، Regelschule یا Regionalschule بشناسند. در حال حاضر، بیش از 2200 مدرسه Gesamtschule وجود دارد.

۴. مرحله دوم متوسطه (Sekundarstufe II)

در این مرحله، دانش‌آموزانی که پس از کلاس ۱۰ به تحصیل ادامه می‌دهند وارد دبیرستان (Gymnasiale Oberstufe) یا مدارس فنی‌وحرفه‌ای Berufliches Gymnasium و دیگر مراکز می‌شوند. پایان موفق این دوره منجر به اخذ مدارک مختلفی از جمله ابیتور (Abitur) می‌شود که دروازه ورود به دانشگاه‌ها، مدارس عالی علمی‌کاربردی (Fachhochschule) و سایر مؤسسات آموزش عالی است. دوره‌های فنی‌وحرفه‌ای نیز در این مرحله با روش دوگانه (Dual System) ارائه می‌شوند؛ به این ترتیب که دانش‌آموزان همزمان با کارآموزی در یک شرکت یا سازمان، در مدارس حرفه‌ای، مهارت‌های نظری را می‌آموزند.

۵. آموزش استثنایی

در آلمان مدارسی ویژه دانش‌آموزان با نیازهای آموزشی خاص یا ناتوانی‌های جسمی و ذهنی (Förderschulen/Sonderschulen) وجود دارد. این مدارس با هدف تأمین فرصت‌های برابر و آموزش فراگیر، برنامه‌هایی متناسب با نیاز دانش‌آموزان ارائه می‌دهند.

پس از کلاس ۱۰ و بر اساس نوع مدرسه و عملکرد تحصیلی، دانش‌آموزان می‌توانند وارد دوره‌های حرفه‌ای، پیش‌دانشگاهی، یا مؤسسات آموزشی ویژه شوند.

انواع مدارس آلمان

در این بخشف مروری جامع بر انواع مدارس آلمان، قوانین و نحوه تأمین بودجه، تفاوت مدارس خصوصی و دولتی، مدارس بین‌المللی و مدارس فنی حرفه‌ای است.

1. مدارس دولتی آلمان

مدارس دولتی از رایج‌ترین مراکز آموزشی در آلمان هستند و اکثریت دانش‌آموزان در این مدارس تحصیل می‌کنند. قوانین کلی آموزشی توسط ایالات تدوین می‌شود و بودجه آن‌ها از طریق منابع دولتی تأمین میگردد. هرچند ممکن است هزینه‌های جانبی مانند کتب درسی، موارد فوق‌برنامه یا اردوها بر عهده والدین باشد، اما هزینه ثبت‌نام یا شهریه به شکل معمولی در مدارس دولتی آلمان وجود ندارد.

ساعات کاری مدرسه (Unterrichtszeit) بر حسب نوع مدرسه و ایالت متفاوت است. به طورکلی، مدارس ابتدایی غالباً از حدود ساعت ۷:۳۰ تا ۱۲ یا ۱۳ فعالیت می‌کنند. برخی مدارس نیز طرح مدارس تمام‌روز (Ganztagsschule) را دارند که ممکن است تا عصر ادامه داشته باشد و شامل ناهار و فعالیت‌های فوق‌برنامه می‌شود. هر ساعت درس، حدود ۴۵ دقیقه و وقفه‌های استراحت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه است. در بعضی ایالت‌ها، بسته به ساختار دروس، زمان هر جلسه درسی، ۶۰ یا ۹۰ دقیقه نیز ممکن است باشد.

2. مدارس خصوصی آلمان

در کنار مدارس دولتی، مدارس خصوصی (Privatschulen) نیز فعالیت دارند. این مدارس می‌توانند مذهبی، فلسفی یا پیرو نظام آموزشی خاصی (مثل والدورف یا مونته‌سوری) باشند. مدارس والدورف روی هنر و خلاقیت و مدارس مونته‌سوری بر افزایش انگیزه دانش‌آموز تأکید دارند. مهم‌ترین تفاوت مدارس خصوصی آلمان با مدارس دولتی، پرداخت شهریه است که بر حسب نوع مدرسه، موقعیت جغرافیایی و سطح امکانات متفاوت است. شهریه این مدارس توسط والدین پرداخت می‌شود؛ با این حال، بسیاری از آن‌ها کمک‌های مالی و بورسیه آلمان نیز از دولت دریافت می‌کنند. بخشی از بودجه مدارس توسط حکومت ایالتی تأمین شود تا حق دسترسی به آموزش در تمام سطوح برای اقشار مختلف تضمین گردد. بسیاری از مدارس خصوصی آلمان کلاس‌های کم‌تراکم‌تری دارند که می‌تواند باعث افزایش تعامل معلم و دانش‌آموز شود. همچنین، برخی مدارس خصوصی، آزمون‌های ورودی یا مصاحبه را برای سنجش توانایی‌های دانش‌آموز ترتیب می‌دهند و ممکن است دارای فرآیند ارزیابی جدی باشند.

3. مدارس بین‌المللی آلمان

مدارس بین‌المللی (Internationale Schulen) در آلمان اغلب برای خانواده‌های مهاجر، دیپلمات‌ها، کارمندان شرکت‌های چندملیتی و همچنین آلمانی‌هایی که مایل به آموزش چندزبانه برای فرزندانشان هستند، جذابیت دارد. این مدارس معمولاً به آموزش به زبان انگلیسی یا دو زبان (انگلیسی-آلمانی) تدریس می‌کنند و از برنامه‌های درسی بین‌المللی (مانند IB یا IGCSE) پیروی می‌کنند که در دانشگاه‌های جهان اعتبار بالایی دارد. مدرسه Munich International School (MIS) در مونیخ، Berlin Brandenburg International School (BBIS) در برلین و مدرسه Frankfurt International School ردر فرانکفورت از برترین مدارس بین المللی آلمان هستند. در مدارس بین‌المللی شهریه قابل‌توجهی دریافت می‌شود؛ با این حال، برخی والدین این هزینه را با توجه به اهداف شغلی و تحصیلی آینده فرزندانشان متقبل می‌شوند.

4. مدارس شبانه‌روزی

در آلمان، برخی مدارس ممکن است امکان شبانه‌روزی (Internat) و برخی فقط روزانه (Tagesschule) باشند. در مدارس شبانه‌روزی، دانش‌آموزان اقامتگاه و امکانات رفاهی دریافت می‌کنند و در طول هفته یا حتی در تمام ترم تحصیلی در مدرسه سکونت دارند. مدارس شبانه‌روزی معمولاً برنامه‌های مطالعاتی و فعالیت‌های گروهی بیشتری دارند. خوابگاه، سالن غذاخوری، اتاق‌های مطالعه، فضاهای ورزشی و کتابخانه‌های شبانه‌روزی از جمله امکانات اصلی این مدارس است. مدارس شبانه‌روزی به دلیل ارائه خدمات اقامتی و رفاهی، هزینه بیشتری دریافت می‌کنند و عموماً جزو مدارس خصوصی یا بین‌المللی هستند.

۵. مدارس فنی حرفه‌ای

Berufsschule یا مدارس فنی حرفه‌ای، بخشی کلیدی از سیستم آموزش دوگانه (Duale Ausbildung) در آلمان محسوب می‌شوند. در این سیستم، دانش‌آموزان پس از اتمام دوره متوسطه (معمولاً Realschule یاHauptschule) وارد کارآموزی در یک شرکت یا مؤسسه می‌شوند و همزمان در مدرسه فنی حرفه‌ای نیز آموزش تئوری و عملی دریافت می‌کنند. افراد در حین کار در محیط واقعی، هفته‌ای چند روز در مدرسه فنی حرفه‌ای به یادگیری مباحث تخصصی و عمومی می‌پردازند. در این مدارس، کارآموزان (Azubis) از کارفرما حقوق دریافت می‌کنند و این حقوق می‌تواند بسته به رشته و ایالت متفاوت باشد. همچنین، دانش‌آموختگان Berufsschule به دلیل مهارت عملی بالا معمولاً شانس بالایی برای استخدام و پیشرفت شغلی دارند. رشته‌های مختلفی مانند مهندسی مکانیک، الکترونیک، فناوری اطلاعات، آشپزی، خرده‌فروشی، هتل‌داری و … در قالب دوره‌های مدرسه فنی حرفه‌ای ارائه می‌شود.

تحصیل در آلمان در سنین پایین

آلمان با سیستم آموزشی بسیار خوبی که دارد، یکی از بهترین کشورها جهت مهاجرت تحصیلی برای کودکان است. بر اساس قوانین کشور آلمان، تحصیل کودکان از سن 4 تا 6 سالگی اختیاری و از سن 7 سالگی به بعد اجباری است. کودکان تا سن 10 الی 11 سالگی به مدت 4 سال در مقطع ابتدایی (Grundschule) تحصیل می‌کنند. توجه داشته باشید که قوانین تحصیلی در ایالت‌های آلمان کمی متفاوت از یکدیگر است و برای مثال تعداد سال‌های تحصیلی برای مقطع ابتدایی در برلین و براندنبورگ به‌جای 4 سال، 6 سال است.

تحصیل دبیرستان در آلمان

برخی دانش‌آموزان می‌خواهند برای تحصیل در آلمان، از دبیرستان وارد مدارس آلمان شوند و از این مدارس دیپلم بگیرند. در این زمینه اگر دانش‌آموز زیر 18 سال بخواهد وارد مدارس دولتی آلمان شود باید مدرک زبان داشته باشد زیرا زبان تحصیل در این مدارس، آلمانی است و داشتن مدرک زبان آلمانی سطح C1 برای آن فرد الزامی است. بنابراین، اولین کاری که باید برای مهاجرت تحصیلی فرزندتان به مدارس دولتی آلمان انجام دهید، گرفتن مدرک زبان آلمانی است. از طرفی، مدارس بین‌المللی و پولی، یکی دیگر از گزینه‌ها برای تحصیل دانش‌آموزان در آلمان است که نیازی به مدرک زبان آلمانی ندارد و می‌تواند گزینه بهتری برای تحصیل دانش‌آموزان خارجی باشد، در این صورت نیازی به داشتن مدرک زبان آلمانی نیست. به همین دلیل، اکثر خانواده‌هایی که برای ادامه تحصیل فرزندشان به این کشور مهاجرت می‌کنند، معمولاً مدارس بین‌المللی را انتخاب می‌کنند.

شرایط تحصیل در دبیرستان آلمان

در این بخش، شرایط تحصیل در دبیرستان‌های آلمان ارائه می‌شود. لطفاً توجه داشته باشید که شرایط دقیق ممکن است بر اساس ایالت محل تحصیل یا نوع مدرسه متفاوت باشد.

• شرایط پذیرش در مقطع دبیرستان آلمان: دانش‌آموزان بین‌المللی می‌بایست کارنامه‌ها و گواهی‌های تحصیلی مقطع قبل را (معمولاً از مقطع راهنمایی یا دبیرستان) به صورت رسمی ترجمه و تأیید کنند. تطبیق (Anerkennung) مدارک توسط اداره‌ی آموزش هر ایالت انجام می‌شود و مشخص می‌کند دانش‌آموز در چه کلاسی می‌تواند ثبت‌نام کند.
• شرایط اقامت و ویزای دانش آموزی آلمان: در صورت عدم داشتن اقامت بلندمدت، نیاز به دریافت ویزای تحصیلی مخصوص دانش‌آموزان وجود دارد. برای اخذ ویزای دانش آموزی آلمان، پذیرش معتبر از مدرسه، تمکن مالی کافی و بیمه‌ درمانی اجباری است.
• مصاحبه و سنجش زبان: برخی مدارس، به‌ویژه مدارس خصوصی یا بین‌المللی، آزمون ورودی یا مصاحبه‌ای برای ارزیابی سطح زبان و دانش دروس پایه برگزار می‌کنند.

مراحل اخذ پذیرش در مدارس آلمان

هرچند در آلمان هر ایالت (Bundesland) مقررات خاص خود را دارد، اما ساختار آموزشی آلمان دارای اصول کلی مشابه است. در ادامه مراحل پذیرش در مدارس آلمان آورده شده است:

• انتخاب مدرسه بر اساس نوع مدرسه و موقعیت جغرافیایی، سن، سطح زبان آلمانی، علاقه‌مندی‌های تحصیلی
• جمع‌آوری مدارک هویتی و تحصیلی، گواهی واکسیناسیون و سلامت
• ارسال مدارک و ثبت درخواست
• تماس با مدرسه و دریافت فرم‌های درخواست
• انجام مصاحبه و آزمون‌های احتمالی
• دریافت پذیرش و ویزا
• ثبت‌نام نهایی در مدرسه

مدارک مورد نیاز تحصیل در مدارس آلمان

تحصیل در مدارس آلمان نیازمند ارائه مدارکی است. مدارک مورد نیاز برای تحصیل در مدارس آلمان عبارت است از:

• گذرنامه یا مدرک هویتی معتبر فرزند با 6 ماه اعتبار
• ویزا یا کارت اقامت معتبر (Aufenthaltstitel) برای خانواده یا فرزند
• شناسنامه یا گواهی تولد فرزند برای تأیید سن و اطلاعات هویتی
• در برخی مدارس، ارائه گواهی واکسیناسیون طبق استانداردهای آلمان الزامی است.
• گواهی‌های تحصیلی قبلی (در صورت وجود) جهت مشخص کردن سطح تحصیلی فرزند در کشور مبدأ
• مدارک محل سکونت یا آدرس والدین جهت تخصیص مدرسه متناسب با محدوده جغرافیایی سکونت
• ارائه مدارکی مبنی بر توانایی والدین یا سرپرست برای تامین هزینه های دانش آموز به‌صورت حساب بانکی مسدودشده در آلمان “Blocked Account” به مبلغ 11904 (2025) یا تضمین مالی از سوی شخص مقیم آلمان مانند پرینت حساب بانکی در 6 ماه اخیر
• انگیزه نامه و توصیه نامه در صورت وجود
• گواهی مدرک زبان انگلیسی یا آلمانی
• دو قطعه عکس با زمینه سفید 35 در 45 میلیمتر
• نامه پذیرش از مدرسه آلمانی
• اجازه نامه والدین برای دانش آموزان زیر سن قانونی
• تکمیل فرم درخواست ویزای دانش آموزی

اخذ ویزای دانش‌آموزی در آلمان

پس از تهیه کامل مدارک و تکمیل فرم درخواست، باید از طریق سیستم وقت‌دهی سفارت آلمان اقدام کرد. زمان رسیدگی به پرونده بسته به شرایط و حجم تقاضا متفاوت است. در ادامه، مصاحبه در سفارت یا کنسولگری به‌صورت حضوری انجام می‌شود. در این مرحله، مدارک بررسی و درباره هدف تحصیل، منابع مالی و برنامه آینده پرسش می‌شود.

پس از تأیید سفارت ویزا با مدت اعتبار اولیه (معمولاً سه ماه) صادر می‌شود. دانش‌آموز پس از ورود به آلمان می‌بایست به اداره مهاجرت محلی (Ausländerbehörde) مراجعه کرده و اجازه اقامت موقت (Aufenthaltserlaubnis) را دریافت کند. دانش‌آموز پس از ورود به آلمان باید سریعاً در مدرسه مربوطه ثبت‌نام قطعی انجام دهد و همچنین آدرس محل سکونت خود را در اداره ثبت (Einwohnermeldeamt) اعلام نماید.

شرایط اخذ ویزای همراه دانش‌آموز و قیّم دانش‌آموز

در صورتی که دانش‌آموز کمتر از ۱۸ سال داشته باشد، امکان درخواست ویزای همراه برای والدین یا قیم قانونی وجود دارد. بسته به مدرسه و ایالت‌های مختلف، ممکن است الزامی بر حضور دائمی والدین در آلمان وجود نداشته باشد؛ ولی در صورت درخواست سفارت برای اطمینان از حمایت دانش‌آموز، باید مدرک یا سندی نشان‌دهنده وجود قیم یا سرپرست قانونی در آلمان ارائه شود. بنابراین، اگر والدین قصد ندارند شخصاً همراه دانش‌آموز باشند، باید فرد یا نهادی در آلمان، طبق اصول حقوقی آن کشور، مسئولیت سرپرستی دانش‌آموز را برعهده گیرد. برای این کار، ارائه سند قانونی قیومیت (Vormundschaft) یا رضایت‌نامه والدین برای نقل‌مکان دانش‌آموز به آلمان ضروری است. والدین یا قیم نیز موظف‌اند اثبات کنند که می‌توانند هزینه‌های زندگی خود را در مدت اقامت در آلمان تأمین کنند. همچنین، داشتن بیمه درمانی مناسب برای همراه نیز الزامی است.

مدارس ایرانی در آلمان

در آلمان، در شهرهای بزرگ مانند برلین و هامبورگ مدارسی زیرنظر دولت ایران یا با همکاری بخش فرهنگی سفارت دایر هستند که اغلب به فرزندان اتباع ایرانی خدمات آموزشی ارائه می‌دهند. این مدارس معمولاً هم به زبان فارسی و هم به زبان آلمانی تدریس می‌کنند و برنامه‌های درسی هماهنگ با نظام آموزشی ایران و همچنین آلمان را تا حد امکان رعایت می‌نمایند. شرایط ثبت‌نام، شهریه و محدوده‌ سنی دانش‌آموزان در این مدارس بسته به قوانین داخلی آن‌ها و هماهنگی با وزارت آموزش و پرورش ایران متغیر است.

مزایای تحصیل در مدارس ایرانی در آلمان

• امکان ادامه‌ برنامه‌ی درسی مطابق با ایران و دریافت مدرک رسمی آموزش و پرورش ایران در کنار یادگیری زبان آلمانی
• ایجاد فضای فرهنگی مشترک برای دانش‌آموزان ایرانی و تسهیل انطباق با محیط جدید

نکته: هرچند این مدارس به صورت رسمی فعالیت می‌کنند، اما دانش‌آموزان همچنان باید قوانین آموزش اجباری ایالت محل سکونت خود را رعایت کرده و در صورت نیاز، دوره‌های زبان آلمانی و سایر الزامات مدرسه‌ی دولتی را تکمیل نمایند.

اسکان هوم‌استی (Homestay) و حمایت‌های مالی

هوم‌استی (Homestay) روشی است که به‌ویژه در مبادلات دانش‌آموزی بین‌المللی رایج است. دانش‌آموز در خانه‌ای آلمانی ساکن می‌شود و در کنار اعضای خانواده میزبان، علاوه بر استفاده از مزیت صرفه‌جویی در هزینه‌ها، شانس بیشتری برای یادگیری زبان و فرهنگ آلمانی دارد. در برخی موارد اداره جوانان یا سازمان‌های غیردولتی محلی واسطه یافتن خانواده‌های میزبان هستند، اما در بسیاری از موارد، ثبت‌نام در برنامه‌های رسمی تبادل دانش‌آموزی ضروری است.

برنامه‌های تبادل دانش‌آموزی در آلمان

چندین مؤسسه رسمی و غیردولتی در آلمان و سایر کشورها برنامه‌های تبادل دانش‌آموزی ارائه می‌دهند. برخی از این برنامه‌ها به همراه هزینه مشارکت، خدماتی نظیر اقامت هوم‌استی، بیمه درمانی و ثبت‌نام در مدرسه محلی را پشتیبانی می‌کنند. مهم است پیش از انتخاب این برنامه‌ها، اعتبار مؤسسه و شرایط ویزا را دقیق بررسی نمایید.

هزینه تحصیل و زندگی دانش آموزی در آلمان

با توجه به نظام آموزشی آلمان و تنوع گزینه‌های اسکان و تحصیل، برآورد دقیق هزینه‌های دانش‌آموزی در آلمان دشوار است. در ادامه، مهم‌ترین بخش‌های هزینه‌ای و دامنه تقریبی آن‌ها ارائه شده است.

شهریه مدارس آلمان

• دولتی (Public Schools): اغلب رایگان یا بسیار اندک برای دارندگان اقامت قانونی بلندمدت (اتباع یا خانواده‌های ساکن آلمان). در موارد ویزای موقت دانش‌آموزی، بسته به شهر و مدرسه، ممکن است هزینه‌های جانبی دریافت شود.
• خصوصی/بین‌المللی (Private & International): معمولاً بین ۵۰۰۰ تا ۳۰٬۰۰۰ یورو در سال (تقریبی ۵۰۰ تا چند هزار یورو در ماه)، بسته به مقطع تحصیلی و امکانات آموزشی.
• مدارس شبانه‌روزی (Internat): شهریه+اسکان+خوراک به‌طور کلی از حدود ۱٬۰۰۰ یورو در ماه شروع می‌شود و بسته به خدمات و امکانات، می‌تواند به چندین هزار یورو در ماه برسد.

هزینه اسکان و زندگی دانش آموزی در آلمان

• زندگی با خانواده (خویشاوندان مقیم آلمان): دانش‌آموز هزینه مستقلی برای اجاره نمی‌پردازد و عمدتاً مخارج شخصی را بر عهده دارد.
• خانواده میزبان(Homestay): هزینه ماهانه ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ یورو که معمولاً شامل اتاق، خوراک و قبوض عمومی است.
• خوابگاه مدرسه (Boarding): ۸۰۰ تا ۲۰۰۰ یورو در ماه (شامل سه وعده غذا).

بیمه درمانی دانش آموزی در آلمان

• بیمه دولتی: برای افراد زیر ۱۸ سال با اقامت آلمان، اغلب تحت پوشش والدین یا با هزینه ناچیز ارائه می‌شود.
• بیمه خصوصی: ممکن است ۵۰ تا ۱۰۰ یورو در ماه یا بیشتر باشد.

هزینه‌های ماهانه دانش آموزی در المان در جدول زیر آورده شده است:

هزینه دانش آموزی	محدوده تقریبی ماهانه به یورو
شهریه مدارس دولتی	رایگان تا اندک
شهریه مدارس خصوصی/بین‌المللی	از حدود ۵۰۰ تا چند هزار یورو
مدارس شبانه‌روزی (Boarding Schools)	معمولاً از ۱٬۰۰۰ یورو تا چند هزار یورو
اسکان (خانواده میزبان)	۶۰۰ تا ۱٬۰۰۰ یورو
اسکان (خوابگاه مدرسه)	۸۰۰ تا ۲٬۰۰۰ یورو
خوراک (در صورت تأمین شخصی)	۱۵۰ تا ۲۵۰ یورو
حمل‌ونقل عمومی	۳۰ تا ۷۰ یورو
بیمه درمانی	اغلب رایگان تا ۵۰-۱۰۰ یورو
سایر هزینه‌ها شامل تفریحات، لوازم التحریر، برنامه های فوق برنامه	۱۰۰ تا ۲۰۰ یورو

کار پاره‌وقت دانش آموزی در آلمان

دانش‌آموزان زیر ۱۸ سال معمولاً محدودیت‌های زیادی در کار پاره‌وقت دارند (از نظر تعداد ساعت و نوع کار). قوانین کار نوجوانان در آلمان (Jugendarbeitsschutzgesetz) به‌شدت سخت‌گیر است. در نتیجه، نباید روی درآمد کار دانش‌آموزی زیر ۱۸ سال حساب کرد.

مهاجرت به آلمان از طریق تحصیل فرزندان

مهاجرت به آلمان از طریق تحصیل فرزندان می‌تواند فرآیندی پیچیده و طولانی باشد، اما در صورت داشتن شرایطی خاص امکان‌پذیر است. برای والدینی که می‌خواهند از طریق تحصیل فرزندان خود به آلمان مهاجرت کنند، انواع مختلفی از ویزاها وجود دارد. ویزای خانواده ویزای متقاضی دانشجویی و ویزای دوره زبان ازجمله آن است. محدوده سنی فرزندان برای استفاده از این مهاجرت 14 تا 18 سال است. برای درخواست مهاجرت تحصیلی فرزندانتان به آلمان باید مراحل زیر را طی کنید:

1. شما باید برای مدرسه‌ای در آلمان که توسط دولت آلمان به رسمیت شناخته شده است درخواست دهید. قبل از اینکه بتوانید برای ویزا درخواست دهید، فرزند شما باید توسط آن مدرسه پذیرفته شود.
2. برای تأیید درخواست ویزای خود باید مدرکی مبنی بر نسبت خونی با فرزندتان، مدرکی دال بر تمکن مالی و نامه پذیرش فرزندتان از مدرسه را ارائه دهید.
3. پس از جمع‌آوری تمام مدارک موردنیاز، می‌توانید در سفارت یا کنسولگری آلمان در کشور خود برای ویزا اقدام کنید. این روند ممکن است چندین ماه طول بکشد، بنابراین مهم است که از قبل درخواست دهید.
4. پس از تأیید ویزای تحصیلی آلمان، می‌توانید با فرزند خود به آلمان مهاجرت کنید. شما باید ثبت‌نام کنید و برای اجازه اقامت درخواست دهید.

ساعات درسی در مدارس آلمان

در نظام آموزشی آلمان، ساختار و برنامه‌های درسی تا حد زیادی در اختیار ایالت‌ها (لَندهـا) است و هر ایالت می‌تواند جزئیات مربوط به ساعات کاری، برنامه روزانه و شیوه‌های آموزشی مدارس را با توجه به استانداردهای کلی فدرال تدوین کند. در ادامه، اطلاعاتی در خصوص ساعات کاری، برنامه روزانه مدارس، ساعت کار مدارس آلمان ارائه می‌شود:

۱. ساعات کاری و برنامه روزانه مدارس آلمان

اغلب مدارس آلمان پنج روز در هفته (دوشنبه تا جمعه) فعالیت دارند. ساعات شروع کلاس‌ها معمولاً بین ساعت ۷:۳۰ تا ۸:۱۵ صبح متغیر است. کلاس‌های نیم روزی در آلمان معمولاً تا حوالی ۱۲:۰۰ یا ۱۳:۰۰ ادامه دارد و مدارس تمام وقت تا ۱۵:۳۰ یا ۱۶:۰۰ (و گاه بیشتر) طول می‌کشد.

2. ساختار جلسات درسی مدارس آلمان

در بسیاری از مدارس آلمان، هر جلسه درسی حدود ۴۵ دقیقه است. به‌تدریج برخی مدارس به‌جای جلسات ۴۵ دقیقه‌ای از ساختار «بلوک‌های ۹۰ دقیقه‌ای» استفاده می‌کنند تا تمرکز دانش‌آموزان افزایش یابد و تنوع در فعالیت‌های درسی بیشتر باشد.

همچنین، میان هر جلسه درسی، ۵ تا ۱۵ دقیقه زمان استراحت وجود دارد.

3. ارزشیابی و نمره دهی در مدارس آلمان

ارزشیابی تحصیلی در مقاطع ابتدایی، عموماً به‌صورت توصیفی یا با توجه به پیشرفت فردی دانش‌آموز صورت می‌گیرد. نمره‌دهی با شیوه استاندارد (مقیاس ۱ تا ۶ در بسیاری از ایالت‌ها؛ ۱ بهترین و ۶ ضعیف‌ترین) در مقاطع بالاتر رایج‌تر است. در مدارس متوسطه، علاوه بر امتحانات کتبی (Klassenarbeit) ، ارائه‌ها و پروژه‌های گروهی نیز بخشی از ارزیابی را تشکیل می‌دهند.

روند ورود به دانشگاه برای دانش آموزان در آلمان

در آلمان، پس از اتمام دوره تحصیلی مدارس (معمولاً دریافت مدرک  Abitur)، افراد می‌توانند با طی مراحل رسمی تعیین‌شده وارد دانشگاه شوند. در ادامه، نحوه ارزیابی مدارک تحصیلی، مراحل و نکات کلیدی برای ورود به دانشگاه های آلمان و معیارهای پذیرش توضیح داده می‌شود:

1.      دریافت مدرک Abitur یا معادل آن

در نظام آموزشی آلمان، داشتن مدرک Abitur (حاصل از آزمون نهایی دبیرستان‌های  Gymnasium) اصلی‌ترین گواهی ورود به دانشگاه است. همچنین، دانش‌آموزان فنی-حرفه‌ای در صورت نیاز باید دوره یا آزمون تکمیلی بگذرانند تا بتوانند مستقیماً وارد دانشگاه شوند.

2.      بررسی رشته و انتخاب دانشگاه موردنظر

مقررات و شرایط پذیرش دانشگاه های آلمان متفاوت است و لازم است پیش‌نیازهای هر رشته را از وب‌سایت رسمی دانشگاه یا منابعی مانند DAAD و Study in Germany بررسی کنید. برای رشته‌های دارای ظرفیت محدود  (Numerus Clausus)، نمره Abitur یا معدل دیپلم معیار اصلی گزینش محسوب می‌شود.

3.      ارسال درخواست پذیرش و مدارک

بعضی دانشگاه‌ها مدارک متقاضیان را فقط از طریق پورتال مرکزی  Uni-Assist دریافت و ارزیابی می‌کنند. تعداد دیگری از دانشگاه‌ها پذیرش را با سامانه اختصاصی خود انجام می‌دهند. کپی رسمی مدرک Abitur یا معادل آن، ریزنمرات، مدرک زبان معتبر (آلمانی یا انگلیسی)، رزومه تحصیلی و انگیزه‌نامه (در صورت نیاز)  برای این مرحله ضروری است.

4.      ارزیابی زبان و سطح مهارت

برای رشته‌های آلمانی‌زبان، ارائه مدرک آزمون‌هایی همچون DSH، TestDaF یا گواهی‌های معتبر دیگر (Goethe-Zertifikat یا Telc) ضروری است. در رشته‌های انگلیسی‌زبان نیز مدارکی مانند IELTS یا TOEFL موردنیاز است.

5.      دریافت پذیرش مشروط یا نهایی

پس از ارزیابی مدارک، دانشگاه ممکن است پذیرش مشروط (نیاز به تکمیل برخی پیش‌نیازها مانند دوره زبان یا کالج مقدماتی در آلمان) یا پذیرش قطعی صادر کند.

6.      ثبت‌نام نهایی  

دانش آموز باید در صورت دریافت پذیرش قطعی، در مهلت مقرر با ارائه اصل مدارک و پرداخت هزینه ترم (Semesterbeitrag) ثبت‌نام و کارت دانشجویی را دریافت کند.

جمع بندی تحصیل در مدارس آلمان

آلمان با دارا بودن استانداردهای تحصیلی بالا و حمایت دولتی گسترده، گزینه‌ای جذاب برای دانش‌آموزانی است که قصد تحصیل در مدارس آلمان را دارند. دریافت ویزای دانش‌آموزی با رعایت شرایطی نظیر تمکن مالی، ارائه مدارک تحصیلی مورد تأیید و پذیرش مدرسه امکان‌پذیر است. علاوه بر این، مدارک آموزشی معتبر، دوره‌های معتبر زبان و رعایت مقررات سنی اهمیتی اساسی دارند. ساختار نظام آموزشی آلمان، تحت نظارت نهاد کنفرانس سراسری وزیران فرهنگ و آموزش ایالت‌ها (Kultusministerkonferenz) قرار دارد و مدارس دولتی و خصوصی متنوعی، از جمله مدارس شبانه‌روزی، ارائه می‌دهد. در بسیاری از مدارس دولتی، امکان تحصیل رایگان یا برخورداری از کمک‌هزینه‌های ویژه فراهم است. همچنین در آلمان، بورسیه‌های تحصیلی نیز برای دانش‌آموزان واجد شرایط وجود دارد که می‌تواند بخش قابل‌توجهی از هزینه‌ها را پوشش دهد. علاوه بر این، تحصیل در دبیرستان‌های آلمان زمینه را برای ورود به دانشگاه‌ها یا بازار کار این کشور هموار می‌سازد.

انتخاب یک موسسه مهاجرتی معتبر برای تسهیل فرآیند پذیرش در مدارس این کشور اهمیت فراوانی دارد. مؤسسه اریکا با سال‌ها تجربه و تخصص در زمینه مهاجرت تحصیلی، آماده است تا متقاضیان را در کلیه مراحل دریافت ویزای دانش‌آموزی در آلمان همراهی کند. تیم اریکا علاوه بر مشاوره‌های رایگان در زمینه مدارک ضروری نظیر گواهی‌های تحصیلی، زبان و فرم‌های مربوط به امور کنسولی، خدماتی همچون نگارش رزومه و انگیزه‌نامه حرفه‌ای را نیز ارائه می‌دهد.

همراهی با اریکا نه‌تنها فرآیند مهاجرت را کارآمدتر می‌کند، بلکه امکان بهره‌مندی از تجربیات و راهنمایی‌های تخصصی را در تمام مراحل فراهم می‌آورد. اریکا همواره در کنار شما می‌ماند.