اجازه کار دانشجویی در آلمان

کشور آلمان فرصت‌های تحصیلی بی‌نظیری را در اختیار دانشجویان خارجی قرار می‌دهد. امکان کار دانشجویی در آلمان نیز نقش مهمی در تأمین هزینه‌های تحصیل و زندگی دانشجویی در آلمان دارد. با توجه به اهمیت  موضوع، آشنایی با شرایط کار دانشجویی در آلمان و انواع فرصت‌های شغلی برای دانشجویان در این کشور ضروری است. قانون کار دانشجویی در آلمان و مقررات آن، از سوی مراجع رسمی همچون آژانس فدرال کار و اداره مهاجرت تدوین و پیگیری می‌شود و بر اساس آن، دانشجویان بین‌المللی ملزم به رعایت محدودیت‌های مشخصی در خصوص ساعت کار دانشجویی و نوع فعالیت‌های شغلی هستند. همچنین اجازه کار دانشجویی در آلمان بسته به مقطع تحصیلی، ملیت و وضعیت اقامتی متقاضی متفاوت است. حقوق کار دانشجویی در آلمان نیز بسته به نوع کار، تخصص و میزان ساعت کار متغیر است؛ بااین‌حال وجود حداقل دستمزد مصوب کشوری کمک می‌کند تا حقوق دانشجویان در کنار سایر افراد شاغل، حفظ شود.

در این مقاله قصد داریم شما را با قوانین کار دانشجویی در آلمان آشنا کنیم و درباره محدودیت های کار دانشجویی در این کشور به شما بگوییم و همچنین نحوه یافتن بهترین کار دانشجویی در آلمان را مرور کنیم. اگر قصد تحصیل در کشور آلمان را دارید و به دنبال منبعی برای تامین هزینه های زندگی دانشجویی خود هستید، مطالعه این مقاله را از دست ندهید.

 

با یک ارزیابی دقیق و همه جانبه، مسیر تحصیلی بین‌المللی خود را کشف کنید. برای این کار، فرم ارزیابی رایگان مهاجرت را پر کنید.

قوانین کار دانشجویی در آلمان

کار دانشجویی در آلمان برای دانشجویان بین‌المللی، از جمله ایرانیان، نسبتاً منعطف و رایج است. طبق قوانین این کشور، دانشجویان می‌توانند در کنار تحصیل در کشور آلمان، در یک بازه زمانی مجاز، به کار پاره‌وقت یا حتی تمام‌وقت در حد تعیین‌شده بپردازند. در ادامه، مهم‌ترین نکات و شرایط کار دانشجویی در آلمان را مرور می‌کنیم:

تعداد روزهای مجاز کار دانشجویی در آلمان

دانشجویان غیراروپایی (از جمله ایرانی‌ها) به طور معمول اجازه دارند در طول هر سال تحصیلی،  140 روز  کامل یا 280 نیم‌روز کار کنند (بر اساس قوانین جدید در سال 2025). روز کامل به معنای کار تا سقف ۸ ساعت در یک روز است و نیم‌روز معمولاً به معنای کار تا حدود ۴ ساعت است. تعطیلات رسمی کشور آلمان و آخر هفته‌ها در احتساب این 140 روز نمی‌گنجد و دانشجویان می‌توانند در این روزها نیز کار کنند.

سقف ساعات هفتگی کار دانشجویی در آلمان

علاوه بر محدودیت تعداد روز، دانشجویان معمولاً نباید بیش از ۲۰ ساعت در هفته در طول ترم تحصیلی کار کنند؛ زیرا اشتغال بیش از حد می‌تواند تداخلی در روند تحصیل ایجاد کند. در تعطیلات دانشگاهی یا بازه‌های بدون کلاس، امکان افزایش ساعات کار (تا سقف ۴۰ ساعت در هفته) وجود دارد؛ به شرطی که مجموع کل کار سالیانه از 140 روز کامل بیشتر نشود، یا مجوزهای لازم اخذ شده باشد.

اخذ مجوز برای ساعات بیشتر کار دانشجویی در آلمان

دانشجویان بین‌المللی نیازمند داشتن ویزا یا مجوز اقامت تحصیلی هستند که در برچسب ویزا یا کارت اقامت، امکان یا محدودیت‌های کار دانشجویی ذکر شده باشد.

در صورتی که دانشجو قصد دارد بیش از ۲۰ ساعت در هفته یا بیش از 140 روز تمام‌وقت در سال کار کند، باید ابتدا مجوزهای لازم را از آژانس کاریابی محلی (Agentur für Arbeit) و همچنین اداره ثبت نام خارجی‌ها (Ausländerbehörde) دریافت کند. در غیر این صورت، کار بیش از حد مجاز، تخلف محسوب می‌شود و می‌تواند پیامدهای قانونی داشته باشد.

موارد مستثنا از محدودیت کار دانشجویی 140/280

کارهای دانشجویی در دانشگاه، مراکز پژوهشی و مؤسسات تحقیقاتی که به طور مستقیم مرتبط با فعالیت‌های دانشگاهی باشند (مانند دستیار آموزشی یا پژوهشی، اغلب از محدودیت روزهای کاری معاف هستند. با این حال، دانشجو موظف است در چارچوب اقامت تحصیلی عمل کند و این فعالیت نباید مانع از پیشرفت تحصیلی شود. برای دریافت معافیت یا اطمینان از معافیت، توصیه می‌شود با سازمان خدمات دانشجویی بین الملل (internationale-studierende) یا اداره مهاجرت شهر محل تحصیل هماهنگ شوید.

شرایط اخذ مجوز کار دانشجویی در آلمان

فاکتورهایی که برای اخذ مجوز کار دانشجویی در آلمان ضروری است عبارت است از:

1. نوع ویزا: دانشجویانی که با ویزای تحصیلی آلمان وارد این کشور شده‌اند، اجازه کار پاره‌وقت در طول تحصیل را خواهند داشت. برای کار دانشجویی در آلمان، داشتن ویزای جداگانه کاری ضروری نیست، به این شرط که دانشجو بر اساس مقررات ویزای تحصیلی و مجوزهای مرتبط، به کار پاره‌وقت مشغول شود.
2. عدم حضور در دوره‌های کالج مقدماتی آلمانی: طبق قوانین موجود، دانشجویانی که در دوره‌های آمادگی زبان یا دوره‌های پیش‌نیاز (Studienkolleg) ثبت‌نام کرده‌اند، معمولاً اجازه کار دانشجویی ندارند. زیرا این دوره‌ها برای آماده‌سازی زبان و مفاهیم ابتدایی دانشگاهی طراحی شده‌اند و تمرکز دانشجو باید صرفاً بر روی یادگیری باشد. پس از اتمام موفق این دوره‌ها و شروع برنامه تحصیلی اصلی، دانشجو می‌تواند از قوانین کار دانشجویی در آلمان بهره‌مند شود.
3. مدرک ثبت‌نام دانشگاه (Immatrikulationsbescheinigung): مدرک پذیرش در دانشگاه آلمانی و گواهی اشتغال به تحصیل که نشان دهد فرد همچنان دانشجوی فعال است.
4. ممنوعیت خوداشتغالی یا فریلنسری: بر اساس قواعد مهاجرتی آلمان، دانشجویان خارجی خارج از اتحادیه اروپا، تا زمانی که در حال تحصیل هستند، اجازه خوداشتغالی (Selbstständigkeit) و فعالیت آزاد (Freiberuflichkeit) به شکل نامحدود ندارند. برای این قبیل فعالیت‌ها، باید مجوزهای جداگانه‌ای دریافت شود که اغلب در ویزای تحصیلی پیش‌بینی نشده است.

نحوه دریافت مجوز کار دانشجویی جداگانه

در حالت کلی، اگر دانشجوی بین‌المللی قصد دارد در چارچوب همان ۱4۰ روز کامل یا ۲8۰ نیم‌روز کار کند، معمولاً نیاز به مجوز کار جداگانه نیست. اما در صورت تمایل به اشتغال بیش از سقف مجاز یا انجام کاری که خارج از تعاریف رایج کار دانشجویی است، دانشجو باید از اداره مهاجرت (Ausländerbehörde) و اداره فدرال کار (Bundesagentur für Arbeit) درخواست مجوز کند. روند بررسی شامل تطبیق شرایط فرد با قوانین فعلی و نیاز بازار کار است.

اهمیت مهارت‌های زبانی بر کار دانشجویی در آلمان

حتی اگر بسیاری از مشاغل دانشجویی در آلمان، در بخش‌های بین‌المللی شرکت‌ها ارائه شود، باز هم نیازمند حداقلی از تسلط به زبان آلمانی است. برای انجام کار مؤثر و ارتباط با همکاران و مشتریان، سطح زبان آلمانی شما معمولاً باید در حد B1 یا B2 باشد. برخی شرکت‌های بزرگ یا استارت‌آپ‌های بین‌المللی در شهرهایی مانند برلین، مونیخ یا هامبورگ ممکن است مشاغلی را با زبان انگلیسی ارائه دهند، اما همچنان یادگیری زبان آلمانی برای گسترش فرصت‌های کاری ضروری است.

مالیات و بیمه مرتبط با کار دانشجویی در آلمان

مالیات بر درآمد: اگر درآمد ماهانه دانشجویان از حد معینی بالاتر رود، باید مالیات بر درآمد را پرداخت کنند. در صورت پایین بودن درآمد، اغلب بخشی از مالیات کسرشده پس از ارائه اظهارنامه مالیاتی سالانه، قابل بازگشت است. حداکثر معافیت مالیاتی کار دانشجویی در آلمان در حدود 12069 یورو در سال برای  سال 2025 اعلام شده است.

بیمه درمانی و سایر بیمه‌ها: چنانچه دانشجو بیش از ۲۰ ساعت در هفته کار کند یا از سقف ۱4۰ روز کامل فراتر رود، ممکن است مشمول پرداخت حق بیمه بیشتر برای بیمه درمانی (Krankenversicherung)، بیمه مراقبت پرستاری (Pflegeversicherung) و بیمه بیکاری (Arbeitslosenversicherung) شود.

قانون حداقل دستمزد (Mindestlohn) برای کار دانشجویی در آلمان

قانون حداقل دستمزد آلمان یا Mindestlohngesetz (MiLoG)، کارفرمایان را موظف می‌کند دستمزدی کمتر از حداقل نرخ مصوب به کارگران و کارمندان پرداخت نکنند. بر اساس اعلام رسمی وزارت کار و امور اجتماعی آلمان (BMAS)، حداقل دستمزد ساعتی در آلمان برای سال 2025، مبلغ 12،82 یورو در ساعت تعیین شده است. بر این اساس دانشجویان می توانند تا حداکثر 556 یورو در ماه (برای سال 2025) در مشاغل کوچک (mini-job) فعالیت کنند.

در موارد استثنا، دوره‌های کارآموزی اجباری (Praktikum) در چارچوب تحصیل یا کارآموزی کوتاه‌مدت حداکثر سه ماهه که با اهداف آموزشی تعریف شده‌اند، در قانون حداقل دستمزد نمی گنجند.

میانگین حقوق کار دانشجویی در آلمان

در زیر جدولی از درآمد کار دانشجویی در آلمان برای سال 2025 ارائه شده است. این اطلاعات بر اساس روندهای اقتصادی تا سال 2024 تخمین زده شده‌اند و ممکن است با تغییرات واقعی بازار کار تفاوت‌هایی داشته باشند:

عنوان شغل	توضیحات	درآمد تقریبی (یورو/ساعت)
ورک‌استودنت (Werkstudent)	کار در شرکت‌های مختلف در حوزه‌های مرتبط با رشته تحصیلی مانند مهندسی، IT، بازاریابی و …	۱۳ – ۲۸ یورو
دستیار پژوهشی (HiWi)	همکاری با اساتید دانشگاه در پروژه‌های تحقیقاتی مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری در آلمان	۱۱ – ۱۶ یورو
تدریس خصوصی	ارائه درس‌های خصوصی به دانش‌آموزان یا دانشجویان دیگر در موضوعات مختلف	۱۶ – ۳۲ یورو
شغل در رستوران یا کافی‌شاپ	کار در بخش خدماتی مانند پیشخدمت، آشپز، یا بارمن	۱۱ – ۱۶ یورو
کار در خرده‌فروشی (Retail)	فروش و خدمات مشتری در فروشگاه‌ها، سوپرمارکت‌ها و سایر مراکز خرده‌فروشی	۱۱ – ۱۶ یورو
تحویل‌دهی سفارشات (مثلاً Lieferando)	ارسال و تحویل سفارشات غذایی به مشتریان	۱۱ – ۱۶ یورو + پاداش
کارآموزی (Internship)	شرکت در برنامه‌های کارآموزی مرتبط با رشته تحصیلی، معمولاً با حقوق متغیر	۹ – ۱۶ یورو
توسعه‌دهنده نرم‌افزار	کار در پروژه‌های توسعه نرم‌افزار، برنامه‌نویسی و طراحی سیستم‌ها	۲۲ – ۳۲ یورو
بازاریابی دیجیتال	انجام وظایف مرتبط با بازاریابی آنلاین، مدیریت شبکه‌های اجتماعی و تبلیغات	۱۶ – ۲۸ یورو
گرافیست	طراحی گرافیکی برای پروژه‌های مختلف مانند وب‌سایت‌ها، تبلیغات و …	۱۶ – ۲۸ یورو

مقررات تعطیلات در کار دانشجویی آلمان

طبق قانون تعطیلات فدرال (Bundesurlaubsgesetz)، کارکنان تمام‌وقت در آلمان عموماً سالانه حداقل ۲۰ روز کاری تعطیلات (در هفته‌های ۵ روز کاری) دارند. برای نیروهای پاره‌وقت مانند دانشجویان، این میزان به‌صورت نسبی (Pro Rata) محاسبه می‌شود. اگر دانشجو در قالب یک قرارداد رسمی پاره‌وقت کار می‌کند، برای هر ماه اشتغال نیز درصدی از مرخصی سالانه به او تعلق می‌گیرد.

·        مرخصی و قوانین مربوط به دانشجویان پاره‌وقت

حق برخورداری از مرخصی با حقوق (Urlaub) در مشاغل پاره‌وقت به‌طور کلی در قانون کار آلمان پیش‌بینی شده است. هرچند بسیاری از دانشجویان، به خصوص در مشاغل کوتاه‌مدت یا با دستمزد ساعتی (Mini-Job/HiWi)، بسته به نوع قرارداد، از مرخصی با حقوق به صورت محدود یا جبرانی برخوردار می‌شوند.

·        مقررات کار در تعطیلات پایان ترم (سمستر)

در تعطیلات پایان ترم یا تعطیلات رسمی، دانشجویان می‌توانند تمام‌وقت کار کنند و روزهای کاری این دوران نیز در محاسبه 140 روز کامل/280 نیم‌روز سالانه منظور می‌شود. اگر مجموع ساعات و روزهای کاری از حد مجاز عبور کند، دانشجو ملزم است درخواست مجوز کار اضافه از اداره‌های ذی‌ربط ارائه کند.

انواع کار دانشجویی در آلمان

در آلمان، فرصت‌های شغلی دانشجویی متنوعی در اختیار دانشجویان (چه دانشجویان داخلی و چه بین‌المللی) قرار دارد. در ادامه، مهم‌ترین انواع مشاغل دانشجویی در آلمان و ویژگی‌های هرکدام را بر اساس منابع و مقررات رسمی توضیح می‌دهیم:

1. کار دانشجویی در دانشگاه (HiWi-Job)

شامل مشاغلی همچون دستیار پژوهشی (Wissenschaftliche Hilfskraft) و دستیار آموزشی (Tutor) است.

• دستیار پژوهشی (Research Assistant) معمولاً در آزمایشگاه‌ها، گروه‌های تحقیقاتی یا دپارتمان‌های علمی فعالیت می‌کند. وظایف این دستیاران ممکن است شامل جمع‌آوری داده‌ها، انجام آنالیز‌های اولیه، مستندسازی نتایج و گاه فعالیت‌های نرم‌افزاری باشد.
• دستیار آموزشی (Teaching Assistant/Tutor) اغلب در کنار استاد برای تدریس و رفع اشکال دانشجویان مقاطع کارشناسی در آلمان فعالیت می‌کند. ممکن است وظایف شامل برگزاری جلسات رفع اشکال، تصحیح تکالیف، یا نظارت بر کلاس‌های عملی (مثلاً دروس آزمایشگاهی) باشد.

شرایط پذیرش و نحوه ثبتنام در HiWi-Job آلمان

معمولاً دانشجویانی که به درس یا حوزه پژوهشی مشخص علاقه دارند و نمرات مناسبی کسب کرده‌اند، می‌توانند برای موقعیت دستیار پژوهشی یا آموزشی در دانشکده خود اقدام کنند. برای ثبت‌نام، رزومه، انگیزه نامه (Motivation Letter) و گاه ریزنمرات ضروری است.

مزایا و محدودیت‌ها

• مزایا: دستمزد نسبتاً مناسب، انعطاف‌پذیری در هماهنگی ساعت کاری با برنامه درسی، تقویت رزومه علمی و کاری و دسترسی به منابع علمی و پژوهشی وسیع.
• محدودیت‌ها: تعداد محدود موقعیت‌ها در هر دپارتمان، احتمال نیاز به دانش زبان آلمانی (به‌ویژه برای دستیار آموزشی) و گاه رقابتی بودن فرایند پذیرش

2. کار دانشجویی در رستوران‌ها، کافه‌ها و فروشگاه‌های المان

مشاغل موجود در این بخش برای دانشجویان شامل پیشخدمت، نیروی آشپزخانه، صندوق‌دار، یا فروشنده در فروشگاه‌های گوناگون است. مهارت در برخورد با مشتری، آشنایی مقدماتی با زبان آلمانی (به‌ویژه برای پیشخدمت یا صندوق‌دار)، توانایی کار تیمی و تحمل ساعت‌های شلوغ برای اشغال در این مشاغل ضروری است. در مشاغل خدماتی، ساعات کاری ممکن است شناور باشد و شامل شیفت‌های شب یا آخر هفته شود. بنابراین، هماهنگی این ساعات با برنامه کلاسی مهم است. همچنین در بسیاری از رستوران‌ها و کافه‌های آلمان، مشتریان مبلغی به عنوان انعام می‌دهند که این انعام می‌تواند بخشی از حقوق کلی فرد را تشکیل داده و در شغل پیشخدمتی سهم مهمی از دریافتی باشد.

3. مشاغل دانشجویی اداری و دفتری در آلمان

برای دانشجویان در آلمان، مشاغلی همچون دستیار اداری یا منشی در شرکت‌ها، برای پاسخگویی به تلفن‌ها و ایمیل‌ها، برنامه‌ریزی جلسات، پیگیری امور اداری روزمره، بایگانی اسناد و سایر کارهای پشتیبانی اداری نیز در دسترس است. آشنایی با نرم‌افزارهای اداری (مانند مجموعه مایکروسافت آفیس)، تسلط نسبی به زبان آلمانی و انگلیسی، مهارت‌های سازمان‌دهی و ارتباطی قوی برای دریافت این مشاغل لازم است.

همچنین در صورتیکه شما به عنوان یک دانشجو به زبان‌هایی غیر از آلمانی و انگلیسی مسلط باشید (مثلاً فرانسه، اسپانیایی، روسی یا دیگر زبان‌های رایج)، احتمال پیدا کردن نقش‌های اداری در شرکت‌های بین‌المللی را نیز دارید. تسلط بر نرم‌افزارهای تخصصی مانند ابزارهای مدیریت پروژه، سیستم‌های CRM، طراحی گرافیکی، پایگاه داده و … نیز رای دانشجویان رشته‌های مهندسی و فناوری اطلاعات فرصت‌های خوبی فراهم می‌کند.

4. معلم زبان و تدریس خصوصی در آلمان برای دانشجویان

برای تدریس زبان خارجی (مثلاً انگلیسی یا هر زبان دیگری) معمولاً تسلط در سطح C1 یا بالاتر لازم است. داشتن گواهینامه‌های بین‌المللی نظیر آیلتس، تافل، TestDaF یا مدارک مشابه می‌تواند نقطه قوت باشد. برخی از مؤسسات زبان، مدرک معتبر تدریس مانند CELTA را برای زبان انگلیسی ترجیح می‌دهند. اما ممکن است برای تدریس خصوصی (Private Tutor) صرفاً داشتن مهارت و تسلط بر زبان کافی باشد. با توجه به حضور شرکت‌های بین‌المللی و جوامع مهاجر در آلمان، تدریس خصوصی برای زبان‌های پرکاربرد (انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی و اخیراً زبان‌های آسیایی) تقاضای بالایی دارد. آموزش زبان آلمانی به مهاجران نیز برای افرادی که به درجه معلمی زبان آلمانی (DaF – Deutsch als Fremdsprache) مسلط هستند، فرصت خوبی ایجاد می‌کند.

5. مراقبت از کودکان (Baby-sitting) و سالمندان

مراقبت از کودکان یکی از مشاغل دانشجویی در آلمان است. بسته به ایالت (Land) ممکن است قواعد متفاوتی در زمینه حداکثر ساعات کاری، پوشش بیمه‌ای و حداقل دستمزد در این زمینه وجود داشته باشد. محدودیت کار 140 روز کامل یا 280 نیم‌روز در سال تحصیلی برای افراد دارای ویزای دانشجویی از خارج اتحادیه اروپا اعمال می شود.

6. مشاغل مرتبط با تجارت و سرمایه‌گذاری

کارآموزی (Praktikum) در حوزه حسابداری، بازاریابی، تحلیل داده، مدیریت مالی، مدیریت کسب و کار در آلمان و سایر حوزه‌های مرتبط با تجارت، مسیر مهمی برای دانشجویان تا قبل از ورود رسمی به بازار کار است. دانشجویان رشته‌های اقتصاد، مدیریت و مهندسی مالی می‌توانند در بانک‌ها، شرکت‌های بیمه یا مؤسسات سرمایه‌گذاری مشاغل پاره‌وقت اداری، دفتری یا تحلیلی پیدا کنند. برای کار دانشجویی در این حوزه، داشتن دانش پایه از مفاهیم مالی، تسلط بر نرم‌افزارهای تحلیل داده یا حسابداری و آشنایی با مقررات بانکی آلمان می‌تواند مزیت مهمی باشد.

نحوه جستجوی کار دانشجویی در آلمان

در جست‌وجوی کار دانشجویی در آلمان، آگاهی از روش‌های قانونی، رسمی و بهره‌گیری از منابع دولتی و دانشگاهی اهمیت ویژه‌ای دارد. در ادامه به روش‌های متداول و مطمئن برای یافتن کار دانشجویی در آلمان و نحوه اقدام به‌صورت قدم‌به‌قدم می‌پردازیم.

1. جست‌وجو از طریق دانشگاه: بسیاری از دانشگاه‌های آلمان برای دانشجویان خود پایگاه‌های داده یا پرتال‌های اختصاصی فرصت‌های شغلی ارائه می‌دهند.

2. دفاتر بین‌الملل یا دپارتمان‌های مرتبط با دانشجویان خارجی: در دانشگاه‌های آلمان، دفاتر بین‌الملل (International Office) یا دپارتمان‌های ویژه دانشجویان خارجی، راهنمای جامعی در زمینه قوانین کار دانشجویی، محدودیت ساعت کاری، نیازمندی‌های اداری و شرایط اخذ مجوز ارائه می‌کنند.

3. سایت‌های کاریابی آنلاین و پلتفرم‌های دیجیتال: پرتال آنلاین اداره فدرال کار آلمان به‌نشانی arbeitsagentur.de حاوی بانک اطلاعاتی گسترده‌ای از مشاغل دانشجویی و موقت است. همچنین، وب‌سایت‌های معتبری نظیر Indeed، StepStone، LinkedIn، XING و … آگهی‌های متعددی در حوزه‌های گوناگون ارائه می‌دهند.

4. مراکز کاریابی حضوری و آژانس‌های کاریابی خصوصی: مراکز کاریابی دولتی در شهرهای مختلف آلمان و بسیاری از شرکت‌های خصوصی در این کشور خدمات کاریابی ارائه می‌دهند و بعضاً به‌طور تخصصی روی مشاغل دانشجویی یا نیروهای موقت تمرکز دارند.

امکان هم‌زمانی کار دانشجویی در آلمان و دریافت بافوگ

طبق مقررات موجود، دانشجویانی که بورسیه تحصیلی آلمان و یا بافوگ (BAföG) دریافت می‌کنند، می‌توانند هم‌زمان شغل پاره‌وقت نیز داشته باشند؛ اما:

درآمد ناشی از کار دانشجویی نباید از سقفی که قانون تعیین کرده است بالاتر برود. در غیر این صورت، میزان بافوگ فرد کاهش می‌یابد. طبق اطلاعات به‌روز شده در bafög.de، سقف کلی درآمد سالانه برای دانشجویان (بدون احتساب هزینه‌های اجتماعی یا مالیات) در حفظ حداکثر مقدار بافوگ بسیار حائز اهمیت است.

مبنای قانونی تصریح می‌کند که دانشجویان نمی‌توانند درآمدی فراتر از میزانی معین (حدود ۶۲۰۰ یورو در سال؛ رقم دقیق هر سال اندکی تغییر می‌کند) داشته باشند تا کل مبلغ بافوگ را دریافت کنند. در صورتی که از این حد عبور کنند، مبلغ بافوگ کم می‌شود یا احتمالاً قطع خواهد شد. با احتساب کار پاره‌وقت، دانشجو می‌بایست از میزان دقیق درآمد مجاز در سال مطلع باشد و مطمئن شود که کارفرما و بخش مالی دانشگاه، اطلاعات لازم را به درستی در اختیار نهادهای مربوطه قرار می‌دهند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه با کارشناسان اریکا تماس بگیرید.

محدودیت‌های خوداشتغالی دانشجویان در آلمان

دانشجویان بین‌المللی (غیراز شهروندان اتحادیه اروپا) که با ویزای دانشجویی در آلمان حضور دارند، معمولاً در مجوز اقامتشان قید می‌شود که اشتغال به صورت پاره‌وقت تا 140 روز تمام‌وقت یا 280 روز نیمه‌وقت در سال مجاز است. اما اشتغال خوداشتغالی (Selbstständigkeit) یا فریلنسری به اجازه جداگانه از اداره مهاجرت (Ausländerbehörde) نیاز دارد و به‌طور خودکار آزاد نیست. اگر تعداد ساعات کار دانشجو (چه به‌صورت فریلنسری، چه استخدامی) از حد مجاز عبور کند، می‌تواند بر وضعیت «دانشجو بودن» و بیمه دانشجویی او تأثیرگذار باشد. سازمان‌های بیمه و اداره مهاجرت معمولاً به‌طور مرتب وضعیت را بررسی می‌کنند.

کارآموزی و دوره کار- تحصیل در آلمان

کارآموزی و دوره کار-تحصیل در آلمان از گزینه‌های پرطرفدار برای دانشجویان و علاقه‌مندان به کسب تجربه عملی در کنار تحصیلات تئوری محسوب می‌شود. در ادامه، اطلاعات جامع و دقیقی را در خصوص انواع کارآموزی و دوره‌های کار-تحصیل ارائه می‌کنیم.

۱. کارآموزی (Praktikum) در آلمان

کارآموزی (Praktikum) در آلمان به دوره موقتی‌ اطلاق می‌شود که طی آن دانشجو یا فارغ‌التحصیل، برای کسب تجربه‌ عملی و افزایش مهارت‌های حرفه‌ای در محیط کار مشغول می‌شود. بسته به رشته تحصیلی یا هدف حرفه‌ای، کارآموزی می‌تواند اجباری (الزامی برای دوره  تحصیلی) یا اختیاری باشد.

• کارآموزی اجباری (Pflichtpraktikum): برخی رشته‌های دانشگاهی در آلمان، دوره‌های کارآموزی را به‌عنوان بخشی از واحدهای درسی یا پیش‌نیاز فارغ‌التحصیلی در نظر می‌گیرند. مدت دوره از چند هفته تا چند ماه متغیر است. کارآموزی اجباری در آلمان، معمولاً تحت قانون حداقل دستمزد (Mindestlohngesetz) قرار نمی‌گیرد. بدین ترتیب کارفرما اغلب ملزم به پرداخت حقوق ثابت نیست ولی برخی شرکت‌ها بنا بر سیاست‌های داخلی خود، پرداختی‌های تشویقی یا هزینه‌های رفت‌وآمد را متقبل می‌شوند.
• کارآموزی اختیار (Freiwilliges Praktikum): دانشجویان یا فارغ‌التحصیلانی که قصد دارند بدون الزام تحصیلی، تجربه کاری در شرکتی خاص کسب کنند، از این نوع کارآموزی بهره می‌برند. مدت کارآموزی اختیاری در آلمان ممکن است از چند هفته تا حداکثر سه ماه و حتی بیشتر ادامه طول بکشد. اگر طول کارآموزی اختیاری کمتر از سه ماه باشد و هدف آن کسب تجربه موقتی باشد، اغلب مشمول قانون حداقل دستمزد نمی‌شود. اما اگر مدت این کارآموزی بیش از سه ماه ادامه یابد، کارفرما قانوناً موظف به پرداخت حداقل دستمزد (Mindestlohn) می‌شود.

۲. دوره  کار-تحصیل (Dual Study)

دوره کار-تحصیل (Duales Studium) در آلمان، روشی ترکیبی برای آموزش عالی است که در آن دانشجو به‌صورت هم‌زمان در یک شرکت (یا سازمان) مشغول به کار عملی بوده و در یک دانشگاه، مدرسه  عالی تخصصی یا آکادمی حرفه‌ای (Berufsakademie) به تحصیل تئوری می‌پردازد. در واقع، دانشجو در بازه‌های متناوب چندماهه، میان تحصیل علمی و فعالیت عملی در شرکت جابه‌جا می‌شود. این ساختار به دانشجویان اجازه می‌دهد علاوه بر دریافت مدرک دانشگاهی، تجربه و مهارت‌های کاری مرتبط را نیز به دست آورند.

شرکت‌ها به دانشجویان دوآل، حقوق و مزایای ماهانه پرداخت می‌کنند. این حقوق می‌تواند هزینه‌های تحصیل دانشجویان در آلمان را تا حد زیادی تأمین کند و آن‌ها را از گرفتن وام‌های دانشجویی یا کار دانشجویی بی‌نیاز نماید.

کارهای غیرمجاز برای دانشجویان در آلمان

آگاهی از حدود و ثغور قانونی مشاغل و رعایت مقررات مربوط به اقامت و اشتغال در آلمان برای دانشجویان بین‌المللی و کارجویان خارجی ضروری است. در ادامه، به مهم‌ترین نکات مربوط به کارهای غیرمجاز، ممنوعیت شغل‌های پرخطر یا غیرقانونی، ریسک‌های کار غیرقانونی و ملاحظات حقوقی در خصوص قرارداد کار دانشجویی می‌پردازیم:

کارهای غیرمجاز یا غیرقانونی برای دانشجویان در آلمان

برخی فعالیت‌ها به‌صورت مطلق در آلمان ممنوع هستند؛ برای مثال، کار در فعالیت‌های مافیایی یا غیرقانونی (مانند قاچاق کالا، فعالیت‌های شرط‌بندی غیرمجاز، توزیع مواد مخدر و …) مشمول پیگرد قانونی است. همچنین، شغل‌های پرخطر که نیاز به مجوز ویژه یا صلاحیت حرفه‌ای رسمی دارند (مانند خدمات امنیتی، صنایع شیمیایی حساس یا کار در حوزه تجهیزات پزشکی) برای افراد فاقد مجوز یا تخصص لازم، ممنوع است. طبق ضوابط وزارت فدرال کار و امور اجتماعی آلمان، هر فرد برای فعالیت در زمینه‌های پرخطر یا حساس (مانند صنایع دارویی، بیولوژیک و کار با ماشین‌آلات سنگین) باید گواهی سلامت و دوره‌های آموزشی مربوط به ایمنی را گذرانده باشد. دانشجویان و کارگران خارجی ملزم به رعایت مقررات HSE (Health, Safety, and Environment) بوده و کارفرمایان نیز از نظر قانونی موظف‌اند شرایط ایمنی در کار را تضمین کنند.

از طرفی، در برخی از حرفه‌ها مانند پزشکی، پرستاری، وکالت، آموزش و حتی برخی بخش‌های پژوهشی، ارائه مدرک تأییدشده و دریافت مجوز از انجمن‌های مرتبط الزامی است. هرگونه فعالیت بدون مجوز مربوطه، تخلف محسوب می‌شود و می‌تواند عواقب حقوقی جدی در پی داشته باشد. برای نمونه، فردی که قصد فعالیت پزشکی در آلمان را دارد، باید گواهی تحصیل پزشکی یا مجوز از مراجع ذی‌صلاح از جمله اتاق پزشکان ایالتی (Ärztekammer) را داشته و مدارک علمی و مهارت‌های زبان آلمانی را اثبات کند.

ریسک‌ها و پیامدهای کار غیرقانونی برای دانشجویان در آلمان

• اخراج از دانشگاه: طبق مقررات سازمان تبادلات آکادمیک آلمان (DAAD)، اشتغال غیرقانونی یا اشتغال بیش از حد مجاز (بدون ثبت و اعلام رسمی) می‌تواند منجر به نقض شرایط اقامتی دانشجویان شود. دانشگاه‌ها می‌توانند بسته به شدت تخلف، اقدام به اخراج دانشجو کنند یا اخطار رسمی صادر نمایند.
• مشکلات اقامتی: کار بدون داشتن اجازه کار یا فراتر رفتن از ساعت مجاز اشتغال (برای مثال، بیش از 140 روز کامل یا 280 نیم‌روز در سال برای دانشجویان خارجی بدون هماهنگی) ممکن است سبب لغو ویزا و اقامت شود. در برخی موارد، نهادهای مهاجرتی با استناد به عدم رعایت قانون اشتغال (Beschäftigungsverordnung) می‌توانند مانع تمدید روادید تحصیلی یا کاری فرد شوند.
• جرایم نقدی و سوابق کیفری: کارفرما و کارجو در صورت مشارکت در اشتغال سیاه (Schwarzarbeit) یا کار غیررسمی و غیرمجاز، با جریمه‌های نقدی سنگین و حتی مجازات کیفری روبه‌رو خواهند شد. ثبت هر نوع سابقه کیفری می‌تواند پیامدهای طولانی‌مدت برای وضعیت مهاجرتی، تمدید ویزا یا دریافت شهروندی آلمان در آینده داشته باشد.

نتیجه گیری پیرامون موضوع کار دانشجویی در آلمان

کار دانشجویی در آلمان فرصت‌های متعددی را برای دانشجویان فراهم می‌کند تا همزمان با تحصیل، تجربه‌های کاری ارزشمندی کسب کنند و درآمدی مناسب داشته باشند. آشنایی با شرایط و قوانین کار دانشجویی، از جمله دریافت اجازه کار، محدودیت‌های ساعت کاری و حقوق مربوطه، نقش مهمی در بهره‌برداری بهینه از این فرصت‌ها ایفا می‌کند. انواع مختلف کارهای دانشجویی، از جمله مشاغل در دانشگاه، خدمات مشتری و فعالیت‌های فنی، به دانشجویان امکان می‌دهد تا بر اساس مهارت‌ها و علایق خود انتخاب مناسبی داشته باشند. انتخاب بهترین کارهای دانشجویی در آلمان نه تنها به بهبود وضعیت مالی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به توسعه مهارت‌های حرفه‌ای و افزایش شبکه‌های ارتباطی دانشجو نیز منجر شود. بنابراین، با شناخت کامل از قوانین و امکانات موجود، دانشجویان می‌توانند تجربه‌ای موفق و سازنده از زندگی تحصیلی خود در آلمان داشته باشند.

برای بهره‌برداری حداکثری از این فرصت‌ها و اطمینان از تطابق با قوانین کار در آلمان، توصیه می‌شود که دانشجویان از خدمات مشاوره رایگان موسسه مهاجرتی اریکا استفاده کنند. ما در اریکا با تیمی از وکلای باتجربه که با قوانین کار در آلمان به خوبی آشنا هستند، در کنار شماییم تا مسیر تحصیلی در آلمان رو بدون چالش طی کنید. با حضور اریکا می‌توانید از راهنمایی‌های تخصصی بهره‌مند شوید و همچنین، در نگارش رزومه و انگیزه نامه خود از مشاوران کمک بگیرید.

همین امروز با موسسه مهاجرتی اریکا تماس بگیرید و گامی مطمئن در جهت تحقق اهداف تحصیلی و شغلی خود بردارید.